کم کم اطراف علی بن ابی طالب خلوت شده بود، برای آن بود که آنجا حلوا خیرات نمی کردند.اطراف علی بن ابی طالب هر چه بود شهادت و اهانت بود، و یک مشت آدمهایی در آن دوران بودند-چنانچه الان هم هستند-که در یک فضای دو در سه فکر میکردند و اصلا آن افق وسیع نگاه علی بن ابیطالب به آینده و به همه بشریت را نداشتند. چون امیر المومنین فقط برای زمان خودش مبارزه نمی کرد، بلکه برای همه تاریخ و همه بشریت مبارزه می کرد. در روایت داریم که اگر به وصیت پیامبر در غدیر عمل شده بود و علی بن ابی طالب به موقع به ولایت رسیده بود، امروز سرنوشت کل بشر طور دیگری بود، سرنوشت کل مسلمانان طور دیگری بود. خب اینگونه آدمها هم بودند، کسانی که در فضای دو در سه بلکه تنگ تر فکر میکردند و اصلا فکر میکردند امیر المومنین برای قدرت و مقام مبارزه می کند. خود حضرت امیر فرمود اگر سکوت کنم میگویند ترسید، اگر داد بزنم میگویند دنبال قدرت است. همچنین فرمود از 16 سالگی تا کنون که بیش از 60 سال از عمرم میگذرد در جبهه و در خط مقدم درگیر هستم و برای برقراری احکام خدا و اجرای عدالت آنقدر سر نیزه و تیغ به سر و صورت من خورده که چهره ام عوض شده است. ایشان یک جانباز به تمام معنا بودند و زیر بار این همه فشارها و جنگهای روانی عمل می کردند. در یک چنین فضای خطیری است که علی بن ابی طالب کیفر خواستی علیه همه ظلمها چه از نوع آماتورش و چه از نوع حرفه ای اش صادر کردند و این کیفرخواست امیر المومنین علیه دستگاههای ظالم دیگر به پیشانی تاریخ حقوق سیاسی چسبیده و نمی شود جدایش کرد و قابل حذف از تاریخ نیست. میگویند مردان بزرگ در دوران غربت چنان ماهرانه سکوت میکنند که انگار زبان مادریشان سکوت بوده ولی امیر المومنین علاوه بر این مشکل دیگری هم داشت و آن اینکه حتی وقتی هم حرف میزد عده ای حرفهای ایشان را متوجه نمیشدند. آنها هیچ درکی از ایمان علوی نداشتند که میتواند کل جهان را اشباع و معمای بزرگ زندگی و مرگ را حل کند، یعنی ایمان امیرالمؤمنین را شیعیان واقعی او در آن دوران و در این دوران نمی فهمیدند. پس همه کسانی که با امام علی جنگیدند معاند بالفعل نبودند، عده معتنابهی از کسانی که با امیر المومنین جنگیدند آدمهای "بی تشخیص" و "صغیری" بودند و یا آدمهای "ضعیف النفسی" که حق و باطل را میفهمیدند ولی حاضر نبودند مسئولیت آن را بپذیرند چون افراد ضعیف منفعلند و این "انفعال" در واقع دندان لق خودشان است. انفعال از بیرون به آدم اصابت نمیکند، انفعال در درون آدمهای "مردد" متولد میشود همنجا تخم گذاری میکند و همانجا تکثیر میشود. 

علی و شهر بی آرمان_حسن رحیم پور ازغدی